گردشگری ورزشی یکی از ابزارهای توسعه اقتصاد شهرهاست. توسعه ورزش در شهرها به رونق گردشگری شهری می انجامد و این نیز به توسعه و رشد اقتصاد شهری منجر می گردد.

موزه فوتبال آذربایجان یکی از این ابزارهاست. تبریز شهر ورزش های حرفه ای است و در این میان رشته ورزشی فوتبال از اهمیت خاصی برخوردار است. تیم فوتبال ماشین سازی، تراکتور سازی، ایدم، شهرداری تبریز، کسترش فولاد آذربایجان و بسیاری دیگر از تیم های فوتبالی که در گذشته نه چندان دور بودند و یا هنوز ادامه دارند.

موزه فوتبال آذربایجان نخستین موزه تخصصی فوتبال در ایران می‌باشد که در تاریخ ۴ام دی ماه ۱۳۹۳ به همت آقایان مهندس ایوب نیکنام لاله (نویسنده و پژوهشگر تاریخ آذربایجان) و شهردار وقت منطقه، در محدوده شهرداری منطقه شش تبریز – پارک رضوان واقع در غرب کلانشهر تبریز بنیان‌گذاری شد. در این موزه تصاویری قدیمی از فوتبال تبریز و آذربایجان به همراه کاپ‌ها، مدال‌ها، پیراهن و لباس ورزشی قهرمانان آذربایجان در بازه زمانی ۱۳۰۰ تا ۱۳۹۳ به نمایش گذاشته شده است. این موزه حاصل تلاش آقای ایوب نیکنام لاله محقق و پژوهشگر تاریخ آذربایجان می باشد که مدت ۲۰ سال در مورد تاریخ فوتبال تبریز تحقیق نموده است. تمام اسناد، تصاویر و وسایل ورزشی موزه فوتبال آذربایجان توسط آقای نیکنام لاله جمع آوری و به این موزه اهدا شده است.

ایوب نیکنام لاله در گفت‌وگو با خبرنگار ورزشی آناج درخصوص افتتاح دوباره موزه فوتبال آذربایجان اظهار داشت: ما سال ۹۳ برای اولین بار موزه فوتبال را در تبریز افتتاح کردیم ولی موقعیت مکانی این موزه خوب نبود. در آن مقطع من مخالف مکان قبلی موزه بودم ولی به هر حال افتتاح شد. هم‌اینک بعد از ۵ سال با تکمیل یک سری اسناد، موزه دوباره بازگشایی می‌شود. وی ادامه داد: اگر موزه قبلی ۳۰ درصد تکمیل بود اما الان بیش از ۷۰ درصد تکمیل شده و باز هم آثار تاریخی اضافه خواهد شد. ما باید هر چند سال یکبار این موزه را به عموم مردم و فوتبال ایران معرفی کنیم تا همه بدانند تبریز شهر اولین‌هاست و فوتبال از این شهر شروع شده است.

«ثابت می‌کنیم اولین بودن تبریز ادعا نیست» متولی موزه فوتبال آذربایجان با ذکر این جمله تأکید کرد: این مراسم‌های افتتاح برای شناساندن این موزه است تا شهرهای دیگر ادعا نکنند اولین هستند چرا که ما با اسنادی که در این موزه مستقر کردیم مشخص می‌کند که فوتبال از دیرباز در تبریز ریشه داشته و قدیمی‌ترین بلیط فوتبال در شهر ما چاپ شده است. تیم‌های بزرگ فوتبال جهان چون فرانسه و ترکیه و… برای انجام چندین مسابقه به تبریز آمده‌اند.

نیکنام لاله درباره اسناد و جام‌های تاریخی موزه فوتبال آذربایجان گفت: مدرسه مموریال در سال ۱۲۶۱ تاسیس شده و ۴ سال بعد از آن فوتبال در تبریز آغاز به کار کرده است. ما اسنادی داریم که این گفته‌ها را ثابت می‌کند. اسناد، تصاویر و اقلام فوتبالی بزرگان از بیوک جدی‌کار تا کریم باقری را در معرض دید عموم قرار داده‌ایم.

وی راجع به ثبت موزه فوتبال آذربایجان در بین موزه‌های کشور اعلام داشت: قطعاً تلاش خواهیم کرد تا این اتفاق رخ دهد چرا که این موزه از اهمیت بالایی برخوردار است. همانطور که عرض کردم اسناد و تصاویر مهمی در این موزه قرار دارد و باید این کار انجام شود تا همه ایران بدانند تبریز پایتخت فوتبال ایران بوده و هست.

مورخ فوتبال تبریز در پایان خاطرنشان ساخت: من از سال ۶۹ که کتابی به نام «تبریز در گذر تاریخ» را می‌نوشتم به این فکر افتادم که فوتبال تبریز را باید به ایران بشناسانیم. از همان موقع تا سال ۹۳ که قریب به ۲۲ سال طول کشید تحقیقات فراوانی انجام دادم تا توانستم مجموعه فعلی موزه فوتبال آذربایجان را بسازم. هنوز هم تحقیقاتم در زمینه فوتبال تبریز ادامه دارد. جا دارد از آقای شهین باهر شهردار تبریز و آقای خوشنواز شهردار منطقه ۲ تشکر ویژه‌ای داشته باشم که برای افتتاح دوباره موزه فوتبال همکاری خوبی داشتند.

آدرس مراجعه به موزه فوتبال آذربایجان

این موزه در تبریز و در اول راهنمایی یعنی همان اول زعفرانیه ساختمان قدیمی شهرداری منطقه تبریز در بلوار بیست و نه بهمن واقع شده است.