شاخص هم‌وزن در بورس چیست؟

شاخص هم‌وزن در بورس چیست؟ و چه نقشی در جهت‌دهی و تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران و سهامدارن بازار سرمایه دارد؟ آیا این شاخص می‌تواند وضعیت کلی بازار بورس را برای سهامداران ترسیم کند؟

یکی از مواردی که درروند مطالعه بازار سرمایه و انتخاب سهام مطلوب جهت خرید، به آن برمیخوریم، شاخص‌های ارزیابی بازار سهام است. در هر فعالیتی که توسط انسان صورت می‌گیرد، نتایج قبلی و معیارهای ارزیابی پیشین می‌تواند به اون کمک کند تا در فرآیندهای بعدی باتجربه بهتری پیش رود. فعالیت در بازارهای مالی نیز از این قاعده مستثنی نیست. شاخص‌های ارزیابی در بازار سهام می‌تواند در ارتباط با اندازه‌گیری برخی پارامترها و ارزیابی آن‌ها کمک شایانی کند.در مطلب حاضر، قصد داریم به شاخص‌های ارزیابی بازار سهام با تأکید ویژه‌بر شاخص کل هم وزن بورس بپردازیم.

در حالت کلی، سهامدار از طریق قیمت سهام، وضعیت صورت‌های مالی و میزان بازدهی صنعت، اقدام به خرید و فروش سهم می‌کند. هر یک از این موارد دارای معیارهایی هستند که در این تصمیم‌گیری به وی کمک خواهند کرد. قیمت به مثابه مهم‌ترین ویژگی ظاهری یک سهم دیده می‌شود و شاخص‌های قیمتی و بررسی آن‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در بازار بورس شاخص‌های زیادی توسط فعالان استفاده می‌شود و کاربرد دارند. این شاخص‌ها در تحلیل‌های بازار از گذشته تا آینده و پیش‌بینی روندها به کمک ابزارهای نموداری استفاده می‌شوند. هر شاخص متغیر خاص مورد تعریف خود را شامل می‌شود و نمی‌توان نتایج حاصل از شاخص‌ها را نسبت به هم مقایسه کرد بلکه باید هر شاخص را نسبت به خودش و در بازه زمانی بررسی و تحلیل کرد. ازجمله شاخص‌های مهمی که فعالان بازار با آن آشنا هستند می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

• شاخص کل قیمت در بورس اوراق بهادار TEPIX
• شاخص قیمت و بازده نقدی (درآمد کل) TEDPIX
• شاخص صنعت و شاخص مالی
• شاخص سهام آزاد شناور (TEFIX)
• شاخص بازار اول و بازار دوم
• شاخص ۵۰ شرکت برتر
• شاخص ۳۰ شرکت بزرگ

به گزارش همشهری آنلاین، شاید همواره این ذهنیت در اذهان اغلب سرمایه‌داران بازار سرمایه و بورس خطور کرده باشد که آیا شاخص کل بورس می‌تواند معیار خوبی برای وضعیت کلی بازار بورس و سرمایه محسوب شود یا خیر؟ از آنجایی که بارها شاهد این مسئله بوده‌ایم که معاملات بلوکی شده روی تابلوی اصلی در سهام شاخص‌ساز منجر به جهت‌دهی شاخص کل بورس شده است، پس نمی‌توان به طور حتم با مشاهده وضعیت شاخص کل بورس پی به وضعیت کلی بورس ببریم.

بنابراین شاخص هم‌وزن در سال ۱۳۹۳ در بازار بورس ایران به یک باره سر برآورد تا در اختیار سرمایه‌گذاران فعال بازار بورس و سرمایه قرار گیرد تا در این فرآیند سرمایه‌گذاران بر پایه آموزش تحلیل تکنیکال و آموزش تحلیل بنیادی با دقت نظر بیشتری نسبت به ورود و خروج نقدینگی و نیز وضعیت کلی بازار بورس و سرمایه بهترین تصمیم را بگیرند.

امتیاز شاخص هم‌وزن این است که بر اساس میزان بازدهی اکثر شرکت‌ها و نه بر اساس سرمایه بیشتر است و برخلاف شاخص کل بورس میزان مثبت و منفی بورس را نشان می‌دهد.

در محاسبه شاخص هم‌وزن به همه شرکت‌ها وزن یکسانی داده می‌شود در نتیجه اگر شاخص هم‌وزن مثبت شود یعنی اینکه تعداد بیشتری از شرکت‌ها در بورس مثبت هستند. امکان دارد در بورس تهران شاخص کل منفی باشد اما شاخص هم وزن مثبت. معنی آن این است که اگرچه سهام‌های شرکت‌های خیلی بزرگ در بورس منفی هستند اما تعداد زیادی از شرکت‌ها (با حجم کوچک و متوسط) مثبت‌اند.

تفاوت شاخص هم وزن با شاخص بورس

در این قسمت با توجه به درهم‌تنیدگی این دو اصطلاح رایج در علم بورس درصدد تفاوت میان این دو بر آمده تا با وجود قائل شدن تفاوت میان شاخص کل بورس با شاخص هم‌وزن بهتر بتوان هر مفهومی را درک نمود. به واقع می‌توان گفت تفاوت میان شاخص کل بورس با شاخص هم‌وزن در این است که وزن شرکت‌ها در شاخص هم‌وزن چندان تأثیرگذار نیست و سرمایه آن‌ها یکسان در نظر گرفته می‌شود و تأثیر افزایش و کاهش سود و قیمت سهام شرکت‌ها در شاخص در واقع به یک میزان تأثیر خود را می‌نهد.

پس شاخص هم‌وزن میانگین بازدهی شرکت‌ها را با ضریب یکسان مورد محاسبه قرار می‌دهد و آن‌ها را در نمودار نشان می‌دهد. با آموزش تحلیل تکنیکال و آموزش تحلیل بنیادی می‌توان از این اعداد و ارقام بیشترین بهره‌وری را داشت.

نکته دیگر اینکه در شاخص هم‌وزن تمام شرکت‌های بزرگ و کوچک یکسان و با یک دید در نظر گرفته می‌شوند. زمانی که شاخص هم وزن منفی است، بیانگر این مسئله است که بازدهی بیش از نصف شرکت‌های بازار رو به کاهش رفته است و زمانی که شاخص هم وزن مثبت باشد، بیانگر رشد بازدهی بیش از نصف شرکت‌های بازار است. این در حالی است که در شاخص کل بورس این احتمال وجود دارد که اکثر شرکت‌ها بازدهی منفی داشته باشند، اما مثبت بودن چند شرکت بزرگ به تنهایی کافیست که شاخص کل بورس مثبت گردد و این برخلاف شاخص هم‌وزن است که بر اساس میزان بازدهی اکثر شرکت‌ها و نه بر اساس سرمایه بیشتر مثبت و منفی بورس نشان داده می‌شود؛ لذا شاخص هم وزن قابل اعتمادتر است.

با این تفاسیر، ذکر تفاوت‌ها و مزایا و معایب، کدام شاخص مفیدتر است؟

واضح است که هر شاخصی، به تناسب ماهیتش، مزایا و معایب خاص خود را دارد. شاخص کل دیدی کلی از شرایط بازار به دست می‌دهد که در آن نقش شرکت‌های بزرگ، پررنگ‌تر است. درواقع اگر برای سهامداری رشد سهم‌های بزرگ مهم باشد، شاخص کل می‌تواند به اون نشان دهد که شرایط به چه صورت است. اما اگر می‌خواهیم جزئیات بیشتری بدست آوریم و بدانیم درمجموع بازار رو به رشد یا افول است، بهتر است، شاخص کل هم وزن را در نظر بگیریم.