رفته رفته زندگی شهری عمق بیشتری پیدا می کند و اقتصاد شهری همچنان باید پاسخگوی نیازهای شهروندی باشد. با اینکه در اقتصاد شهرها خیلی از دستگاههای اجرایی درگیر بوده و دخیل هستند، لیکن شهرداریها نقش اصلی را چه به صورت مستقیم و چه به صورت غیر مستقیم در این زمینه بر عهده دارند و در حد توان به ایفای نقش می پردازند.

مهم ترین بخش پشتیبانی جهت ارائه خدمات و تامین زیرساخت برای فعالیت های شهری شهرداریها، بخش مالی و سیاست های اقتصادی شهرداریهاست که خروجی آن در بحث درآمدهای پایدار و یا موضوعی (موقتی) خودش را نشان می دهد. اقتصاد شهرداریها می بایست به شکلی پیوسته رابطه خود را با اقتصاد شهری، اقتصاد منطقه ای و اقتصاد ملی حفظ و گسترش دهد و از قبل این رابطه و تعامل، در تحقق درآمدهای پایدار برای شهرداریها نقشی موثر و سازنده ایفا نماید.

متاسفانه با وجود اصلاح چارت سازمانی شهرداریهای کشور و گنجاندن یا تغییر نام معاونت مالی به معاونت اقتصادی و مالی، حضور نظریه های اقتصاد شهری و اقتصاد شهرداریها و یا حتی حضور کارشناسان مالی و اقتصادی در آنها هنوز هم به شدت کم رنگ می باشد. انتظار می رفت شوراهای اسلامی شهر که به هر دلیل نماینده شهروندان در مدیریت شهری و شهرداریها محسوب می شوند، حداقل از فارغ التحصیلان کارشناسی و ارشد در رشته اقتصاد یا مدیریت مالی برای این منظور دعوت و استفاده می کردند. اما شهرداریها همچنان به درآمدهای سنتی متکی بوده و در حد رشته های حسابداری برای رسیدن به اهداف درآمدزایی خود استفاده می کنند و متغیرهای اقتصادی نظیر رشد اقتصاد ملی، رشد اقتصاد منطقه ای و شهری و متغیرهایی نظیر تورم و درآمد سرانه شهری را در نظر نمی گیرند.

رویکرد حرفه ای در مدیریت شهری، ایجاد می کند از فضای شهری و امکانات و ظرفیت های شهری برای توسعه اقتصادی شهرها استفاده روزافزون گردد و در این زمینه شوراهای اسلامی شهر می بایست گام های اساسی بردارند. اما متاسفانه آنها نیز درگیر روزمرگی های خود هستند. نبود شفافیت نیز بر امر توسعه اقتصاد شهرداریها نیز افزوده است.

متاسفانه دو کمیسیون برنامه و بودجه و کمیسیون سرمایه گذاری شهری در این زمینه رویکرد موثری نداشته اند. آنقدر که علاقمندی به کمیسیون فرهنگی در شوراهای اسلامی شهر دیده می شود، فعالیت منسجم و با انگیزه در کمیسیون های مذکور دیده نمی شود.

از سوی دیگر، بسیاری از مدیران سنتی شهرداریها فکر می کنند فعالیت های اقتصادی شهرداری نباید سود داشته باشند و بر همین اساس بسیاری فعالیت های شهرداری را بیشتر خدماتی و اجتماعی تلقی می کنند و این در حالی هست که اکثر متعاملین اقتصادی شهرداری از روابط خود با شهرداری سود هنگفتی می برند ولیکن شهرداری ها فقط هزینه و درآمد را متعادل سازی می کنند و هر اتفاق ناگوار در بودجه را در متمم بودجه حل و فصل می کنند.

سوال مهم این است که چرا شوراهای اسلامی شهر بر مقوله اقتصاد شهری و اقتصاد شهرداریها اشرافیت نداشته و اهمیت نمی دهند؟! آیا آنها نیز اسیر نگاه های ناکارآمد مدیران سنتی شهرداریها شده اند؟! آیا سواد کافی در این زمینه ندارند؟! احتمال این وجود دارد که بی توجهی مزمن در این زمینه باعث شدت گرفتن فشارها و کاهش قدرت رقابت پذیری شهرها در میان مدت گردیده و رفته رفته نظام رتبه بندی شهرها دگرگون گردد. این امر می تواند رتبه برخی شهرها نظیر شیراز، تبریز، اصفهان، مشهد، اهواز و ساری را با دیگر شهرهای درجه دو تغییر داده و اقتصاد شهری و شهرداری را با ورشکستگی روبرو نماید.

اقتصاد شهری و شهرداریها بیش از پیش نیازمند توجه هست و منجلابی که شوراهای اسلامی شهر با بی برنامه گی آن را حادث می شوند ، سقوط اقتصادی شهرداریها را رقم خواهند زد. تشکیل کمیسیون اقتصاد شهری و شهرداری و استفاده از کارشناسان این حوزه و انجام مطالعات مربوطه در شناخت اقتصاد شهرها و شهرداریها حداقل کاری هست که می توان خیلی سرعت انجام داد و از نتایج آن در توسعه اقتصاد شهری و شهرداری بهره گرفت.

حمید عباسی شکوهی

کارشناس اقتصاد شهری و شهرداریها